Aktywizujące metody pracy stosowane w naszym przedszkolu i ich wpływ na rozwój dziecka

„Powiedz mi a zapomnę

Pokaż mi a zapamiętam,

Pozwól mi działać a zrozumiem”

Konfucjusz

Aktywność we wszystkich jej przejawach jest naturalnym elementem rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym. Małe dziecko jest ciekawe świata, zadaje wiele pytań a także wyszukuje problemy i poszukuje rozwiązania ich. Stosowanie metod aktywizujących jest najskuteczniejszym sposobem kształtowania umiejętności kreatywnego rozwiązywania problemów a ponadto ułatwiają uczenie się i jednocześnie trwałe zapamiętywanie.

Metody aktywizujące to grupa metod nauczania, które charakteryzuje to, że w procesie kształcenia aktywność dzieci przewyższa aktywność nauczyciela. Stosowanie metod aktywizujących w procesie dydaktycznym sprzyja pogłębianiu zdobytej wiedzy, jej operatywności i trwałości. dzieci muszą myśleć podczas wykonywania podjętych działań. Angażują się emocjonalnie, są aktywne w sferze percepcyjnej, ruchowej, werbalnej i emocjonalno – motywacyjnej. Wykorzystując metody aktywizujące, uczymy dzieci właściwych stosunków międzyludzkich, zrozumienia, tolerancji.

Praca metodami aktywizującymi determinuje odmienny charakter procesu dydaktycznego i to zarówno w dziedzinie organizacji oraz przebiegu zajęć, jak i w pojmowaniu roli nauczyciela i dziecka. Ogólnie przebieg pracy metodami aktywizującymi można ująć w czterech etapach:

• organizacja pracy przez nauczyciela
• praca w małych grupach nad rozwiązaniem problemu;
• prezentacja wytworów na forum
• podsumowanie pracy przez prowadzącego, ewaluacja.

Organizacja pracy polega na przygotowaniu przez nauczyciela materiałów pomocniczych oraz zaaranżowaniu i zapewnieniu dzieciom wystarczających przestrzeni do działania.

W trakcie przeprowadzania zajęć z wykorzystaniem metod aktywizujących należy pamiętać o tym, że:

• nie wykluczamy nikogo z zabawy dlatego, że czegoś nie wie lub nie potrafi;
• nie dzielimy dzieci na lepszych i gorszych;
• jeśli ktoś nie ma ochoty się bawić, nie zmuszamy go;
• nauczyciel także uczestniczy w zabawie;
• każdy ma prawo do popełniania błędów.

Rodzaje aktywności:

• emocjonalna – jako motywacja i przeżywanie;
• intelektualna – jako myślenie;
• sensomotoryczna – jako przestrzeganie i działanie;
• werbalna – jako wypowiadanie swoich myśli.

W metodach aktywnych dziecko staje się czynnym poszukiwaczem rozwiązania problemu, podejmującym wysiłek wykorzystania dotychczasowego bagażu wiedzy i korzystającym z doświadczeń innych.

Nauczyciel pracujący metodami aktywizującymi w dość krótkim czasie odchodzi od swojej dotychczasowej roli nauczyciela – eksperta w kierunku nauczyciela doradcy, animatora, obserwatora, słuchacza, uczestnika procesu dydaktycznego i partnera.

Przykłady metod aktywizujących stosowanych przez nauczycielki w Przedszkolu Nr 5:

Drama – jest to metoda pedagogiczna, która sprzyja wydobywaniu i rozwijaniu najbardziej pożądanych cech osobowości człowieka. Wykorzystuje ona naturalną skłonność do naśladownictwa, sprzyja rozwojowi aktywności intelektualnej, emocjonalnej i ruchowej. Drama wzmacnia więź koleżeńską i grupową oraz poczucie współpracy i współodpowiedzialności. Metoda ta odrywa dziecko od codziennej rzeczywistości, rozładowuje kompleksy i napięcia psychiczne, pomaga w nawiązywaniu emocjonalnych kontaktów z rówieśnikami, rozbudza wiarę we własne siły. W dramie dziecko musi wczuć się w postać, nie gra kogoś lecz jest sobą w nowych sytuacjach. Uczestnicy dramy działają bez scenariusza.

Burza mózgów – metoda kształtująca pomysłowość i wyobraźnię. Pomysły mogą być codzienne, fantastyczne, innowacyjne. Celem tej metody jest zgromadzenie w krótkim czasie dużej liczby pomysłów potrzebnych do rozwiązania jakiegoś problemu. Nauczyciel podaje problem a dzieci zgłaszają pomysłu rozwiązań. Po wyczerpaniu pomysłów następuje dyskusja i wybór najlepszego rozwiązania.

Metoda projektów – metoda polega na wykonaniu projektu czyli zadania. Jest ono realizowane przez dzieci samodzielnie, ale jest przygotowane i koordynowane przez nauczyciela. To on określa ramy merytoryczne ramy projektu, dzieci same wybierają temat projektu. Projekty mają odpowiadać zainteresowaniom dzieci i wiązać działalność praktyczną z umysłową, rozwijać samodzielność, uczyć zbierania danych, korzystania ze źródeł, prezentowania wyników. Projekty wykonujemy najczęściej grupowo w dłuższym czasie.

Metoda ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne – wspiera oraz stymuluje rozwój dziecka. Służy nie tylko zabawie, ale również terapii. Jest bliska dziecięcej naturze, ponieważ nawiązuje do wczesnodziecięcych doświadczeń, wykorzystuje dotyk i ruch bazując na wzajemnych relacjach fizycznych ćwiczących partnerów. Atutem tej metody jest rozbudzanie u dziecka inwencji twórczej oraz rozwój swobody i spontaniczności w wyrażaniu siebie za pomocą gestu i ruchu, a przebywanie blisko drugiej osoby wytwarza w dziecku poczucie bezpieczeństwa emocjonalnego i fizycznego.

Pedagogika zabawy – to symboliczna nazwa poszukiwań metodycznych, ułatwiających proces nauczania. Jej celem jest dostarczenie kierownikowi grupy rozmaitych pomysłów, umożliwiających mu świadomą, kreatywną, pobudzającą do twórczych rozwiązań pracę z uczestnikami grupy. Pedagogika zabawy wybiera z repertuaru zabaw tradycyjnych czy terapeutycznych tylko te, które spełniają określone zasady, czyli zapewniają dobrowolność uczestnictwa, uwzględniają wszystkie poziomy komunikowania, uznają pozytywne przeżycia jako wartości i unikają rywalizacji, posługują się różnorodnymi środkami wyrazu. Pedagogika zabawy wykorzystuje urozmaicony zestaw propozycji, które mogą ożywić tradycyjne nauczanie.

Gimnastyka twórcza R. Labana – oparta jest na dużej swobodzie ruchu . Dziecko wykorzystuje własną inwencje twórczą w czasie wykonywania zadań ruchowych. W metodzie tej dziecko odkrywa, naśladuje, inscenizuje. Gimnastyka twórcza wykorzystuje naturalny ruch, ćwiczenia muzyczno – ruchowe, taniec, opowieść ruchową, sceny dramatyczne.

Metoda C.Orff”a – nawiązuje do tradycyjnych zanikających we współczesności form zabaw, ćwiczeń, tańców, muzyki, porzekadeł, legend, baśni, poezji itp. Te właśnie formy ruchowo – muzyczno – słowne znalazły się u podstaw metody, której głównym celem i zadaniem jest wyzwolenie u dzieci tendencji do samoekspresji i rozwijania inwencji twórczej. Szeroko rozbudowany i wciąż otwarty repertuar ćwiczeń i zabaw daje okazję do rozwijania swoich zadatków zarówno dzieciom uzdolnionym, jak również zaniedbanym, które dzięki tej metodzie mają okazję wyrównać swe braki.

Metoda dobrego startu M. Bogdanowicz – ma charakter profilaktyczno – terapeutyczny i diagnostyczny. Jest wskazana dla dzieci przygotowujących się do nauki czytania i pisania, a niezbędna dla dzieci z opóźnieniem w/w funkcji w zapobieganiu niepowodzeniom szkolnym. Pozwala na rozwijanie funkcji spostrzeżeniowych: wzrokowych, słuchowych, dotykowych, kinestetycznych i motorycznych, kształtuje lateralizację i orientację w prawej i lewej stronie ciała, zwiększa harmonię rozwoju psychoruchowego.

Istotą nauczania aktywizującego jest zintegrowanie oddziaływań edukacyjnych i wychowawczych w celu pełnego rozwoju dziecka jako osoby. W podejściu aktywizującym w centrum uwagi znajduje się nie nauczyciel a wychowanek i jego własny proces uczenia się. Celem kształcenia jest tu możliwie pełny rozwój osobowy wychowanka, jego umiejętności oraz sprawności – zarówno w sferze intelektualnej, jak i emocjonalnej, społecznej i moralnej. Nie tyle chodzi o przekazanie określonej sumy wiedzy w poszczególnych dziedzin, co wykształcenie umiejętności samodzielnego jej zdobywania, poszukiwania potrzebnych informacji.

Metody aktywizujące starają się kształcić w dziecku umiejętność samodzielnego myślenia, stawiania pytań i szukania jej odpowiedzi. Zadaniem nie jest więc podawanie gotowych formuł czy rozwiązań ale uczenie samodzielnego rozwiązywania problemów. Podejście takie wpływa między innymi z przekonania, iż obecnie świat zmienia się na tyle szybko, że trudno nawet przewidywać problemy, przed jakimi stanie dzisiejsze młode pokolenie w przyszłości. Dlatego zamiast dawać gotowe recepty, lepiej nauczyć samodzielnego radzenia sobie z nowymi problemami i korzystania z wiedzy jako pomocy w myśleniu, a nie składnicy gotowych odpowiedzi.

Opracowały:

Justyna Frejnik

Karolina Barcikowska

Dorota Stokłos